کد مطلب:48046 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

لطفاً در مورد دعاهايي كه در اول و آخر قرآن وارده شده است توضيح دهيد و بفرماييد چرا اين دعاها آمده است؟

پيش از هرچيز بايد بدانيم كه اين دعاها هرچند آن را در اول و يا آخر قرآن نوشته باشند، ولي جزء قرآن نيست. اگر مقصود شما از پرسش اين است كه چرا دعاهايي براي شروع و ختم قرآن وارد شده است و شروع و ختم قرآن با دعا چه حكمتي دارد، در اين باره به چند نكته اشاره ميكنيم:

1. بر اساس برخي روايات، دعا از قرائت قرآن برتر است. ما با دعا در اول قرائت قرآن و آخر آن، يك عمل خوب را ـ قرائت قرآن ـ با عملي بهتر ـ كه با دعا باشد ـ آراسته ميكنيم و به محضر خداوند متعال تقديم مينماييم مانند كسي كه ميخواهد هديهاي را به كسي بدهد، آن را با پوششهاي زيبا مزيّن ميكند.( تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 20، ص 149، نشر دارالكتب الاسلاميه. )

2. خداوند متعال در آية شريفة: ادْعُونِيَّ أَسْتَجِبْ لَكُم;(غافر،60) ]پروردگار شما گفته است[ مرا بخوانيد تا ]دعاي[ شما را اجابت كنم. وعده داده و تضمين كرده است كه دعاي بندگانش را اجابت فرموده، آن را رد نميكند، ولي در مورد قرائت قرآن چنين وعدهاي داده نشده است; پس براي آن كه اين عمل ـ يعني قرائت قرآن ـ مورد پذيرش درگاه الهي واقع شود، در اول و آخر آن، دعا قرار ميدهيم و چون خداوند دعا را ميپذيرد، به يقين قرائت قرآن ما را نيز قبول ميفرمايد زيرا از كرم خداوند متعال به دور است كه اول و آخر يك عمل را بپذيرد و وسط آن را به شرط آن كه چيزي مانند قرائت قرآن باشد ـ نپذيرد.

3. قرائت قرآن، يك عمل عبادي است و اگر با اخلاص خوانده شود، عبادت محسوب ميشود، ولي دعا، مغز عبادت است و در روايت آمده است كه دعا، عبادت كبريَ است.( تفسير نمونه، ج 20، ص 148. ) پس با خواندن دعا در ابتدا و انتهاي قرائت قرآن، عبادت ما مغزدار و بزرگ ميشود.

4. دعا تنها عبادتي است كه به همة كارها عمق ميبخشد و آنها را بزرگ ميكند، ولي خود از كارهاي ديگر بينياز است; به همين جهت مشاهده ميكنيم كه ائمه عليهمالسلام براي هر كار باارزشي در اول و آخر، يا اول، يا وسط و يا آخر آن، دعايي معرفي كردهاند، حتي تعقيب نماز كه آن قدر اهميت دارد، به فتواي علما فقط قرائت قرآن محقق نميشود و حتما بايد دعا در آن باشد.( الحدائق الناظره، محقق بحراني، ج 8، ص 506، نشر جامعه مدرسين حوزه علميه قم. ) اينك به برخي از اعمال كه محفوف ـ اول و آخر آن دعا دارد ـ و يا مقرون ـ همراه با دعاست ـ و يا مسبوق ـ پيش از آن دعا وجود دارد ـ به دعا هستند اشاره ميكنيم:

نماز، روزه، حج، سفر، زيارت، خواب، بيداري، خروج از خانه، رفتن به مسجد، افطار، طواف خانة خدا، خريد و فروش، مطالعه، عطسه، غُسل، وضو، اذان، اقامه، آب خوردن، غذا خوردن، ايام هفته، ساعات روز، ماههاي سال ... .

# اما اگر مقصود شما از پرسش اين است كه چرا اين دعاهاي به خصوص براي شروع و ختم قرآن وارد شده است، نه دعاهاي ديگر بايد گفت دعاهايي كه از طرف ائمه: براي هرچيز و از جمله قرائت و يا ختم قرآن وارد شده است، يكپارچه ارشاد و راهنمايي و كلاس درس است; به همين جهت، براي هر موضوعي، دعايي با مضمون متناسب با آن وارد شده است; براي نمونه به دعايي كه پس از قرائت قرآن مستحب است خوانده شود، دقت كنيد: خدايا! من قرائت كردم، آن چه را تو مقدّر كردي از كتاب را كه من قرائت كنم; كتابي را كه بر پيامبرت محمد9 نازل فرمودي; پس براي آنچه براي من مقدّر فرمودي از قرائت و توفيق آن را دادي، تو را شكر ميگويم. خدايا! مرا از كساني قرار ده كه حلال تو را حلال و حرام تو را حرام ميكند و از گناهان اجتناب ميكنند، و به محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ قرآن تو ايمان دارند. خدايا! آن را براي من شفا و رحمت و امان و ذخيره قرار بده. خدايا! او ـ قرآن ـ را در قبر و زمان حشر و نشرم مونس من قرار بده ... خدايا! بر علياميرمؤمناندرود فرست كه وليّ و خليفة تو بعد از پيامبرت ميباشد; و بر اوصيأ آنان: كه رهبران بر حق خلقاند...( اقبال الاعمال، سيد بن طاووس حسيني، ج 1، ص 233، مكتب الاعلام الاسلامي. )

در اين يك فراز، شما با مسائلي مانند نبوت، امامت، قضا و قدر، توفيق، حمد و شكر الهي، حلال و حرام، اجتناب از گناه، محكم و متشابه و ناسخ و منسوخ در قرآن، قبر و حشر و نشر و... مأنوس ميشويد، و براي شما تذكر و موعظه و يادآوري است به طور كامل متناسب با قرآني است كه پيامهاي عمدة آن را همين موضوعات تشكيل ميدهد.